Grotendeels ontleend aan het artikel van Rein Wieringa – NRC 12 mei 2022
Als je niet meer kunt beslissen over je eigen zaken zoals financiën of medische keuzes, als je wilsonbekwaam wordt, bepaalt het levenstestament wie dat wel mag en hoe. Die hoeft niet mee naar je dokter of een pyjama voor je te kopen maar organiseert wel dát iemand het doet.
De gevolmachtigde zal vaak een vertrouwde maar jongere persoon zijn. Het kan een eer zijn om gevraagd te worden, er spreekt vertrouwen uit, maar het is ook een hele verantwoordelijkheid.
Wie geen kinderen heeft, heeft een extra reden om met de toekomst bezig te zijn.
Ouders gaan ervan uit dat hun kinderen later hun zaken voor ze regelen en voor kinderen is het veelal vanzelfsprekend dat te doen.
Als je wilsonbekwaam wordt en je hebt tevoren niets hebt vastgelegd dan zal de rechter iemand benoemen die namens jou beslissingen mag nemen een bewindvoerder. De rechter laat je vervolgens niet meer los: de gemachtigde moet jaarlijks verantwoording afleggen en vooraf toestemming vragen voor grote beslissingen. Wil je op zo’n kwetsbaar moment langs de rechter?
Besef ook dat een bewindvoerder jou niet kent uit je leven hiervoor en bijvoorbeeld niet weet dat je graag elke week naar de kapper gaat om je haar te laten wassen en föhnen.
Deze formele en onpersoonlijke oplossing kun je voorkomen met een levenstestament, waarin je een vertrouwde persoon uit je eigen omgeving machtigt.
Het kan raadzaam zijn om twee of drie mensen te benaderen en zo de verantwoordelijkheden te spreiden.
Theo van Tilburg, hoogleraar sociale gerontologie aan de Vrije Universiteit, deed onderzoek en constateerde dat ouderen buiten eigen en aangetrouwde kinderen heel weinig contact hebben met jongere generaties. Ze komen wel jongere mensen tegen, maar hebben nauwelijks de gelegenheid om met hen een persoonlijke band op te bouwen.
Als je bij gebrek aan contacten met jongeren je richt op personen van je eigen leeftijd, is de kans aanzienlijk dat die er niet meer zijn als het later nodig is. Voor mensen zonder kinderen zal het daarom ook moeilijker zijn om iemand te vinden. Partners kunnen elkaar aanwijzen als gemachtigde, ervan uitgaand dat gelijktijdig optredende wilsonbekwaamheid niet waarschijnlijk is. Maar wie er vervolgens alleen voor komt te staan zal gebaat zijn bij een eigen nieuwe gemachtigde die jonger is.
Het is overigens het verstandigst om de verantwoordelijkheid niet bij één bekende te leggen, maar ook iemand aan te wijzen die toezicht houdt: een vriend, familielid of eventueel een professionele partij.
Als je in je levenstestament meerdere verantwoordelijken opneemt moeten die het wel onderling eens worden (als ze het niet eens worden is daar een arbitrageregeling voor).
Om die kans te vergroten is het goed om vanaf het begin de onderlinge band te versterken, bijvoorbeeld door met alle betrokkenen eens per jaar samen eten.
Heb je al nagedacht over een levenstestament? Of er al een vastgelegd?
Ben je op de hoogte welk deel via een notaris moet worden vastgelegd en welk deel je onderling schriftelijk kunt regelen?
Weet je dat je voor het medische deel een afschrift aan de huisarts moet geven? En dat je het regelmatig, bijvoorbeeld jaarlijks, moet bevestigen of herzien?
Op de grote stadsdorpbijeenkomst praten we over dit levenstestament. Wat maakt dat we dit soort keuzes uitstellen?
Er zal een tafelgesprek met (ervarings-)deskundigen plaatsvinden, video-interviews worden getoond worden, er is tijd voor uitwisseling onderling en een cultureel intermezzo.
En natuurlijk is de bar open.